İş görüşmelerinde karşılaşılan sorular
Farklı işyerlerinde değişik mülakat teknikleri uygulansa da, mülakat sürecinde, adayların başvurdukları pozisyonun gereklerini ne ölçüde karşılayabileceklerini, organizasyona ne ölçüde uyum sağlayabileceklerini anlamak üzere yöneltilen sorular benzeşmektedir.
Adayların karşılaşabilecekleri bazı sorular ve onlara yönelik önerilerimizi paylaşıyoruz.
Biraz kendinizi tanıtır mısınız?
Bitirdiğiniz okulu, varsa yüksek lisans programını belirttikten sonra iş deneyiminiz ile ilgili özet bilgiler verin. Belirli bir iş deneyimi olan adayların yıllar önceki iş deneyimlerini
kısaca özetleyip son iş yerindeki deneyimlerine odaklanmaları uygun olur. Mülakatın giriş aşamasında iş deneyiminizin ayrıntılarına girmeyin. Başvurduğunuz şirket ve pozisyona neden ilgi duyduğunuzu belirterek tamamlayın.
Batı toplumlarında işle ilgisi olmayan medeni, ailevi durumların sorgulanması hoş karşılanmamakta hatta yasaklanmaktayken ülkemizde adaylar bu tarz sorulara muhatap olabilmektedir. Evlilik, insan hayatında önemli bir aşama hatta denge unsuru olarak kabul edildiğinden bazı adaylar soru gelmediği halde evli olduklarını belirtmeyi tercih edebilmektedir. Sınırlı mülakat süresi içinde zamanınızı en iyi şekilde kullanabilmeniz açısından, soru gelmedikçe iş dışı konulara girmeyin.
Halen çalıştığınız işyerindeki / Son işyerinizdeki görevinizi anlatır mısınız?
Mülakatın hedefi adayın aranan pozisyonuna uygunluğunu değerlendirmektir. Halen çalıştığınız işyerindeki veya son işyerinizdeki görevinizi anlatırken, başvurduğunuz pozisyonun gereklerini dikkate alın. Başvurduğunuz pozisyon ile mevcut veya önceki göreviniz tam olarak örtüşmüyorsa başvurduğunuz pozisyon için ihtiyaç duyulan yetkinliklere sahip olduğunuzu göstermeye çalışın. Görevinizi işin yapılma sürecini aktaran bir şekilde anlatmayın, örneklemeler yapın; işe hakimiyetinizi, işi veya müşterilerinizi tanıdığınızı, müşteri odaklı olduğunuzu hissettirin. Kişisel katkınızı belirtin ama ekip içindeki rolünüzü abartmayın.
Yeni mezun bir aday için bu soru “Hangi derslerde başarılıydınız? Nerelerde staj yaptınız? şekillerinde gelebilir. Staj yaptığınız iş yerlerinde aldığınız teknik bilgileri, görev aldığınız projeleri, kazanımlarınızı ifade etmeye hazırlıklı olun.
Son çalıştığınız işyerinden neden ayrıldınız?
Adayın değerlendirilmesi açısından en önemli sorulardan biridir. Bu soruya verilecek cevabın, özellikle işten çıkarılan bir aday için kırmızı ışık veya sarı ışık yakabileceğini unutmayın. Aday işine haksız bir nedenle son verildiğine inanıyorsa durumu dengeli bir şekilde, yani işyerinin bakış açısını da göstererek açıklamalıdır. Kişisel, abartılı eleştirilerden kesinlikle kaçınılmalıdır.
Kendi inisiyatifiniz ile ayrıldıysanız, vereceğiniz cevabın başvurduğunuz işyeri için de ipucu niteliğinde olacağını dikkate alın. Örneğin ayrılma nedeniniz beklediğiniz terfi veya atamanın gelmemesi, geciktirilmesi olabilir. Bunu belirttiğinizde mülakattaki muhatabınız sizin yeterli görülmemiş olabileceğinizi düşünebilir. Haklı olduğunuzu gösterebilecek, performans değerlendirmenizin iyi çıkmış olması vb gerekçeyi de belirtmek gerekir. Mesleki gelişim kaygısı ile ayrıldıysanız başvurduğunuz işyerinin faaliyet alanı, organizasyon yapısı hakkında bilgi edinin ve bu işyerine başvurma gerekçelerinizden biri olarak da bu hususu vurgulayın..
Ne kadar süredir iş arıyorsunuz?
Halen çalışmakta iseniz uzun süredir iş aradığınızı belirtmeyin. Öte yandan vereceğiniz cevap, mevcut işinizden ayrılma nedenleriniz ile ilişkilendirileceğinden bu iki sorunun cevapları tutarlı olmalı.
Neden bu kadar çok iş değiştirdiniz?
Ne kadar makul gerekçe gösterilmeye çalışılsa da çok iş değiştirmiş bir adayın işi kolay değildir. Ailevi nedenler, ekonomik koşullar, işyerlerindeki radikal ve aşırı fedakarlık isteyen değişimler, çalışma yerindeki değişiklikler gibi mücbir sebepler ise hoş görülecektir. Kendi inisiyatifinizle ayrıldığınız bir işyeri için abartılı eleştirilerden kaçının, durumu dengeli olarak yansıtmaya çalışın.
Sizi neden işe almalıyız?
Bu soru özgüveninizi sergilemek ve diğer adaylarla aranızda fark yaratmak için güzel bir fırsattır. Başvurduğunuz firmayı iyi tanıdığınızı, dersinizi çalıştığınızı, pozisyon için aranan özelliklere ve yetkinliklere sahip olduğunuzu, başarılı bir iş deneyimine sahip olduğunuzu,
kendinize güvendiğinizi ve bu başvurduğunuz pozisyonda çalışmak için istekli olduğunuzu anlatacaksınız. Mülakata gitmeden önce belirtmek istediğiniz hususları notlar alarak çalışın.
Şirketimizi ne kadar tanıyorsunuz?
Başvurduğunuz şirket ile ilgili olarak bilgi sahibi olmalısınız. Şirketin websitesini iyice incelemek için zaman ayırın. Faaliyet alanlarını, organizasyon yapısını, basında çıkan haberleri inceleyin. Özellikle arama motorlarında şirketin yatırımlarını araştırın. Şirket ortaklarıyla yapılan röportajlarda şirketin stratejisi, vizyonu ile ilgili yararlı bilgiler bulabilirsiniz. Böyle bir soru geldiğinde edindiğiniz bilgileri ezbere tekrarlarcasına değil de doğal bir şekilde aktarabilmelisiniz.
Şirketimize neden başvurdunuz? Neden şirketimizde çalışmak istiyorsunuz?
Bu sorunun cevabı “şirketinizin kariyer gelişimim açısından bana önemli bir fırsat sunduğunu düşünüyorum” olabilir. Ama o kadarla yetinmeyin. “Şirketimiz hakkında neler biliyorsunuz?” sorusu daha önce sorulmamışsa başvurduğunuz şirket ile ilgili edindiğiniz bilgileri de kullanın. Örneğin başvurduğunuz pozisyon, şirketin yeni bir faaliyeti ile ilgili ise o faaliyet hakkında edindiğiniz bilgileri kısaca özetlemeniz sizin şirketi, pozisyonu önemsediğinizi belirtir. Ayrıca deneyiminiz ve yetkinlikleriniz ile şirkete kısa zamanda değer katabileceğinizi hissettirin.
Kariyer hedefleriniz nelerdir?
Bu soruyu yanıtlarken başvurduğunuz işyerinin faaliyet alanı, organizasyonu, kariyer olanakları dışına çıkmayın. İşyeri, adaylarda özgüvenin yansıra kalıcılık ve sadakat da arayacaktır. Öncelikle eleman aranan pozisyon ile başlayarak, yüksek performansınız ve şirkete katkınız sonrasında daha fazla sorumluluk almayı hedefleyeceğinizi ifade edebilirsiniz.
Sizin için ideal işyeri ortamı nasıldır?
Hedefe Yönelik Seçim’ yöntemiyle işe alım yapan bir firma için adayların organizasyona uyumları önem taşır. Adayların beklenti ve tercihlerinin irdelenmesiyle organizasyonda motive olup olmayacakları, kalıcı olup olmayacakları konularında fikir sahibi olunabilir. Başarılı olma, artan sorumluluk, sürekli öğrenme koşullarının varlığı, inisiyatif kullanma becerilerinin kazanılması gibi hususlar güven verici olarak değerlendirilebilir.
Önceki görevinizde beğendiğiniz ve beğenmediğiniz hususlar nelerdi?
Bu soru da, adayın eski göreviyle başvurduğu pozisyonun tanımı arasındaki paralellikler oranında, adayın motivasyonunu ölçmeye ve kişiliğini algılamaya yöneliktir. Önceki görevinizde mesleki ve kişisel gelişiminize katkıda bulunan unsurları belirtin. Beğenmediğiniz unsurlar için ölçülü konuşun, keskin ifadelerden kaçının.
Stres altında çalışabilir misiniz?
Bu soru sizi tanımaya yönelik olduğu kadar işle ilgili, işyeri ile ilgili bir ipucu da veriyor olabilir. İşyerinde sonuç odaklı bir çalışma disiplini varsa, üretilen ürün veya hizmetin dışa bağımlılığı şirket haricinden kaynaklanan sorunlar veya kısıtlamalar, vb etkenler doğal olarak stres yaratacaktır. Sonuç ve çözüm odaklı olduğunuzu açıklayabilmelisiniz. Öte yandan işteki/işyerindeki stres kaynağını da anlamaya çalışın.
Sizi en çok ne sinirlendirir?
Bu soruyu “İşyerinde sizi en çok ne sinirlendirir?” şeklinde değerlendirin. Gerçekten de tepki gösterilmesini gerektirecek, o konuda uyarılar vb yapılmış olmasına rağmen, ihmal nedeniyle çalıştığınız bölümün veya şirketin ciddi bir sıkıntıya düştüğü durumlardan örnek verebilirsiniz.
Cevabınızı birkaç örnekle sınırlayın.
Sizin için Yenilikçi ve Yaratıcı diyebilir miyiz?
Sektör veya iş tanımı gereği, ‘yaratıcılık’ veya ‘yenilikçilik’ başvurduğunuz pozisyon için aranan yetkinliklerden ise vereceğiniz cevap için hazırlıklı olun. Uzmanlar yenilikçi ve yaratcı bakış açısı kazanmak için trendlerin yakından izlenmesini, yeni gelişen ihtiyaçlara odaklanılmasını, yerleşmiş düşünce ve davranış kalıplarını değişen dünya koşulları ve değerleri ışığında sorgulamayı öneriyorlar. Uzmanların önerdiği bu yaklaşımlara sahipseniz bunları ifade edin ve başarılarınızı örnekleyin.
Güçlü ve iyileştirilmesi gereken yanlarınız nelerdir?
Bu soruyu başvurulan pozisyonun gerektirdiği beceri ve yetkinlikler dikkate alarak cevaplandırın. Müşteri odaklılık, iletişim becerisi, problem çözme becerileri gibi yetkinliklere sahipseniz bunları da vurgulayın. Gizli reklam olarak algılanacak “çok çalışmak”, “mükemmeliyetçi olmak” gibi klişelerden kaçınmakta yarar var. Başvurduğunuz pozisyon için aranan özelliklere ters düşen zayıf yanlarınız varsa doğal olarak bunları dile getirmeyeceksiniz. Yine de gerçekçi bir şekilde, kritik olmayan iyileştirilmesi gereken yanlarınızı belirtin ve bunlarla ilgili olarak da neler yaptığınızı, bunun üstüne nasıl gittiğinizi açıklayabilmelisiniz. Örneğin; bir aday İngilizce bilgisinin kritik olmadığı bir pozisyon için kendisini İngilizce konuşma pratiği açısından eksik gördüğünü belirtebilir. Kendini geliştirmek için de hafta sonları kursa başladığını belirtebilir.
En büyük başarınızı anlatır mısınız?
Kişisel veya bölümünüzün hedefinin tutturulmasından ziyade ses getiren bir projeniz varsa onu belirtin. Bir etkinlik ile sınırlı olan başarılardan ziyade, kayda değer bir çabayla elde ettiğiniz başarıyı belirtin. Ekip olarak elde edilen bir başarıda kişisel katkınızı belirtin.
Karşılaştığınız önemli bir sorunu ve bu sorunun çözümü için neler yaptığınızı anlatın.
Sorunun çözümü için kullandığınız sistematik bir yaklaşım varsa bu sistematiği açıklayın. Sorunun deneme yanılmadan ziyade belirli bir plan oluşturma ve uygulama sonucunda giderildiğini gösterin, sorunun tekrarını önlemek için alınan önlemler varsa bunları belirtin.
Bir başarısızlığınızı anlatır mısınız?
Kişisel başarısızlığınızı ön plana çıkaracak bir örnek belirtmeyin. Başarısızlıktan çıkardığınız dersi, başarısızlığın tekrarını önlemek için neler yaptığınızı açıklayın. Örneği varsa, çıkardığınız ders sonucunda bir başka sorunu giderebildiğinizi aktarın.
Tamamen kontrolünüz dışında kalan etkenler sonucu oluşan başarısızlıkları belirtmek –yani başarısızlığın faturasını başkalarına çıkarmak- olumsuz algılanabilir.
İnisiyatif alır mısınız?
Sorumluluk alma, inisiyatif kullanma ve risk alma yetkinlikleri üstün performans için aranan yetkinliklerdir. Ancak bunu ifade ederken işi sahiplenmenin ötesinde, kontrolsüz bir şekilde risk alır görünümü vermeyin.
Ekip çalışmasına uyumlu musunuz?
Ekip üyelerinden beklenenler; sorumluluk, yardımlaşma, paylaşım ve destekleme, saygı ve iletişim becerileri olarak özetlenebilir. Ekip içindeki davranışlarınızı bu ilkeler dahilinde ifade edin. Örneklemek amacıyla, üstlendiğiniz zorlu bir projede ekibe yaptığınız katkıyı ifade edebilirsiniz.
Seyahata engel bir durumunuz var mı?
Satış, pazarlama, müşteri destek birimleri için olumlu yanıt gelmesi gereken bir sorudur. Ailevi durum vd nedenlerle uzun süreli seyahatlere engel bir durumunuz varsa seyahatlerin sıklık ve süre durumunu sorun, gerekiyorsa açıklama da getirin.
Maaş konusunda beklentiniz nedir?
Kurumsal firmalarda ücretler belirli seviyeler ve dengeler gözetilerek belirlendiğinden bu tarz firmalara başvurularda özellikle ilk mülakatta maaş konusunda beklenti ifade etmekten ve sormaktan kaçının. Ücret kadar şirketin sağladığı yan imkanlar da önemlidir. Bu imkanların neler olduğunu anlamadan ücret beklentinizi ifade etmeyin. Maaş konusunun görüşüleceği son mülakat aşamasında ücret beklentinizi ifade ederken veya size önerilen ücreti değerlendirirken özel sağlık sigortası, görev aracı tahsisi, bireysel emeklilik katkısı vb yan imkanlar varsa bunları dikkate alın.
İş dışında nelerle ilgilenirsiniz? Hobileriniz nelerdir?
İş dışı etkinlikler kişiliğin yansımalarını taşır. Aktif, enerjik grup veya takım etkinlikleri genellikle daha olumlu algılanır. Hobileriniz içe veya dışa dönük oluşunuzla ilgili ipuçları taşıyabilir. Kişinin sosyal çevresi bazı iş kollarında kişinin performansına katkı sağlayabilir.
